بشر از زمانی که ضرورت وجود ملزومات زندگی را فهمید در پی آن برآمد تا با منسوجی خود را در مقابل سرما و سختی زمین حفظ کند . اولین چیزی که توانستند با آن این نیاز را برطرف کنند پشم و موی حیوانات بود و در پی آن با پوست آن ها زیر انداز درست کردند . در پی پیشرفت بشر ، آموختند که می شود با در هم کردن و فشردن الیاف پشم زیراندازی ضخیم تر ساخت که نمد نام گرفت . در نهایت وقتی شگرد تابندگی و ریسندگی را یاد گرفتند نخ های پشمی تولید شد که با آن گلیم ها را بافتند و این شروعی برای ایجاد فرش گره دار با پرز دار بود . در ادامه این مطلب می خواهیم به موضوع انواع بافت و گره در فرش بپردازیم تا شما اشناییت کاملی را در این باره بدست آورید و به اطلاعات مفیدی برسید .

1- تعریف گره در فرش ایرانی

شیوه های بافت فرش بسته به مناطق مختلف بافت متفاوت است که این اختلاف باعث شده تا انواع گره گزاری در هر منطقه براساس سابقه بافت و شیوه مورد استفاده در بافت متنوع باشد . گره یا همان ریشه که نام های دیگری همچون ایلمک ، ایلمه ، گند ، خفت ، پیچه و کله را شامل می شود . گره ها رشته های کوتاهی از پشم یا ابریشم اند که دور پایه ی چله ها به صورت یکی از زیر و یکی از رو گره خورده و با کنار هم قرار گرفتن آن ها نقوش فرش شکل می گیرد . هرچه تراکم گره ها بیشتر باشد ظرافت و کیفیت فرش بالاتر است .

2- انواع گره در فرش ایرانی

دو نوع گره در قالیبافی ایران متداول است که براساس ظاهر آن ها به متقارن و نامتقارن تقسیم می شوند .

2-1- گره متقارن

همان گره ترکی است که با یک قسمتی از یک رشته پشم یا ابریشم به دور دو تار می پیچد و از لابه لای آن ها بیرون کشیده می شود . نام های دیگری هم دارد از جمله گره بسته و گره گوردس ولی چون قالیبافان مناطق مختلفی مثل گنجه ، ایلات قشقایی ، بختیاری ، شاهسون ، افشار ، شیروان ، تبریز ، قره باغ ، هریس ، قفقاز و همدان فرش و قالیچه های خود را با این گره می بافند که بیشتر مناطق ترک نشین هستند آن را گره ترکی می گویند .

+ گره های ترکی هم خود چند نوع دارد :
-   معمولی ترکی که به گره خوابیده یا استاندارد شهرت دارد .
-   گره ممتاز
-   گره برعکس یا برجسته

2-2- گره نامتقارن

گره فارسی را نامتقارن گویند زیرا شامل یک رشته پشم یا ابریشم می شود که دور تار چله را می پوشاند به این شکل که رشته یک دور کامل به دور تار و بعد از آن یک نیم دور به دور تار دیگر می زند . آن را گره باز یا سنه هم می گویند ، چون بیشتر در استان های شرقی ، جنوب شرقی ، مرکزی ایران مثل شهرهای کاشان ، کرمان ، اصفهان ، قم ، نائین ، یزد ، اراک ، مشهد و بیرجند کاربرد دارد آن را به گره فارسی می شناسند .

گره فارسی بسته به جهت آن دو نوع است :
-    گره فارسی چپ به راست
-    راست به چپ

 شناسایی نوع گره در فرشی که بافته شده مشکل است و البته در فرش ریزبافت باید با ذره بین تشخیص داد . در هر صورت برای این کار قالی را در راستای پودها به طرف پشت آن تا می کنیم تا مرکز آن پیدا باشد . اگر حلقه گره به دور پرز واضح دیده شود و نخ پود به صورت خط دندانه دار باشد می توان گفت از نوع ترکی است و اگر حلقه گره واضح نبود و نخ و پود در میان دو ردیف گره به شکل خطی مستقیم بودند پس از نوع فارسی است .