فرش ایرانی به عنوان یک هنر که از دیرباز در میان ایرانیان بوده و اسطوره ای کهن از باورهای قومی و مذهبی از زمان قدیم تاکنون بر فرهنگ و هنر ایرانیان فرمان روایی می کند. قالی (یا در معنای کلی تر فرش) به دلیل کاربرد آن و تزیینی بودنش از سالیان کهن مورد توجه اقوام مختلف ایرانیان بوده است. در کنار بالا و پایین ها، افت و خیزها و دگرگونی های فرش ایران در طی قرون حل نشده و نقاط مبهم بسیاری در آن وجود دارد. عمده مصالحی که در تولید فرش به کار میرود پشم است. تجزیه، از هم پاشیده شدن و عدم مقاومت در برابر شرایط محیطی از عمر این کالای هنری می کاهد؛ به گونه ای که اگر واقعاً به کار گرفته شود و زیر پای افراد قرار بگیرد عمر آن فراتر از نیم قرن نرفته و از بین می رود.

1- معروف ترین مناطق بافندگی در کشور

از جمله قدیمی ترین مناطق دارای قدمت بالای بافندگی که در دنیا نیز معروف هستند می توان از آذربایجان، اصفهان، خراسان، کرمان، همدان، کاشان و ... نام برد. در این جا به صورت کوتاه به معرفی فرش برخی از مناطق ایران (به همراه ویژگی های فرش آن) می پردازیم .

1-1- فرش در آذربایجان

 اقلیم آذربایجان به واسطه ی مراتع و زمین های کشاورزی و همچنین آب و هوای کوهستانی خود همواره در تولید قالی حرف اول را میزند. قالی ها و قالیچه های تولیدی به وسیله مردم روستا با ساختاری سفت و پرزهای بلند و بافت درشت خود از مردمی سخت کوش روایت می کند که با طبیعتی به محکمی کوهستان به فرش تنها به عنوان یک زیرانداز گرم می نگرند. از جمله ویژگی های فرش تبریز می توان از تلفیق طرحها و نقشه ها با همدیگر، استفاده از رنگ های طبیعی مانند روناس، گره ترکی بافت، کوتاه بودن پرز قالی، رنگ های به کار رفته تند و خام و بافت نقش های برجسته ی صورت بر روی فرش نام برد. از جمله مهم ترین نقشه های قالی تبریز اسلیمی، شاه عباسی، زیرخاکی و چهار فصل می باشد.

1-2- قالی در اصفهان

 هنر دوستی شاهان صفوی و ارزشی که این سلسله برای هنر و هنرمندان قائل بودند انگیزه ای بود تا با استفاده از آن بهترین هنرمندان از هر دسته و صنفی در کارگاه های قالی بافی گرد هم آیند و آثار  ارزنده ای را به وجود آورند که که حتی بعد از قرون متمادی هنوز هم زیبایی آنها چشمگیر و باور ناپذیر است. کارگاههای قالیبافی دربار صفوی در جنوب عالی قاپو بین میدان شاه و چهل ستون زیر نظر شخص شاه عباس به فعالیت خود می پرداختند. این اهتمام شاه صفوی باعث شد تا اصفهان نقش بزرگی را در بافت فرشهای نفیس موجود در موزه ها ایفا کند.

1-3- قالی های خراسان

 اقلیم خراسان به دلیل وسعت مراتع از مراکز عمده پرورش دام است. بافنده مشهدی هم در انتخاب پشم مرغوب از هیچ تلاشی دریغ نمی کند و برخلاف بافنده های تبریزی در تهیه طرح ها و نقشه ها وسواس خاصی به خرج می دهد. پشمی که در گره های قالی خراسان به کار رفته نرم و لطیف می باشد. این پشم در مقایسه با پشم های با کیفیت دیگر تمایل بیشتری به کهنه شدن و فرسوده شدن دارد. فرشهای خود مشهد اغلب با گره فارسی بافته میشود و در گذشته نیز با گره ترکی بافته می شد.

1-4- انواع فرش های ترکمن

 تقسیم بندی فرشهای ترکمن بر اساس نام قبایل ( یعنی تکه، ارساری، ساریق، یموت و چادور ) می باشد. بهترین نمونه فرشها از رنگهای قهوه ای تیره مایل به قرمز تا قرمز مایل به ارغوانی است. در قسمت های مرکزی ردیف های گل تکه وجود دارند که با خطوط عمودی و افقی سیاه به هم وصل میشوند. البته فرشهای بافت طوایف وابسته به ایل اساری، بلوچ خراسان و مناطق مرزی ایران و ترکمنستان هم در زمره فرشهای ترکمن به حساب می آیند.

" به طور کلی فرش ایرانی سرمایه ای است عظیم و تجارتی ست سودآور . به امید آن که این کالای ارزشمند در سرتاسر جهان شناخته شود و باعث افتخار و سربلندی کشور ما باشد. این کالا در عین زیبا بودن می تواند فرهنگ ایرانی را نیز به تمام دنیا نشان دهد و اروپاییان را با هنر ایرانیان آشنا کند . "